Tanzimat Devrinde Reformist Bir Devlet Adamı: Mehmed Kabûlî Paşa (1812-1877)

Bu makale, Tanzimat devrinin dil bilen ve dış dünyaya açık isimlerinden Mehmed Kabûlî Paşa'nın hayatını, idari ve siyasi faaliyetlerini konu edinmektedir. Yarım asra yakın bir sürede üstlendiği diplomatik görevleri, komisyon üyelikleri, özel vazifeleri, nazırlıkları ve valilikleri çalışmanın esasını oluşturmaktadır. Paşanın sahip olduğu düşünce yapısı ve şahsiyeti hakkında değerlendirmeler yapılmış; aldığı eğitimin, referansının ve liyakatinin kariyeri üzerindeki etkisine dikkat çekilmiştir. Keçecizade Fuad Paşa'yla olan akrabalığı kariyerindeki yükselişlere önemli ölçüde etki etmiştir. II. Mahmud'dan II. Abdülhamid'e kadar beş padişah döneminde görev yapan bir devlet adamının Osmanlı memur zümresine intisabı, krizle başa çıkma becerisi, diplomasideki etkinliği, reformist düşünce yapısı ve Tanzimat devri idari yapılanmasındaki yeri vurgulanmaya çalışılmıştır. Bu çerçevede çalışmanın ana kaynakları arşiv belgeleri, ikincil kaynaklar, ulusal ve yabancı gazetelerden meydana gelmektedir.

This article deals with the life, administrative and political activities of Mehmed Kabûlî Pasha, one of the names of the Tanzimat era who knew foreign languages and was no stranger to the outside world. His diplomatic missions, commission memberships, special duties, ministries and governorships, which he undertook in a period of nearly half a century, constitute the basis of the study. In this regard, some conclusions have been drawn about Pasha's mindset and personality, and the impact of his education and merit on his career has been emphasised. On the other hand, as a result of his closeness with Keçecizade Fuad Pasha, his brother-in-law, he held prominent positions in the civil service. The study emphasises the initiation of a statesman who had the opportunity to work with five sovereigns from Mahmud II to Abdulhamid II, his ability to cope with crisis, his effectiveness in diplomacy, his reformist mindset and his place in the administrative structuring of the Tanzimat era. In this framework, the main sources of the study are archival documents, second-hand sources, national and foreign newspapers.